Samotność, smutek, poczucie bezradności, niska samoocena, stres, depresja – to codzienność dzieci i młodzieży w Polsce. Wiążą się z tym zaburzenia odżywiania, zachowania ryzykowne, samookaleczenie, samobójstwa. Poziom zgonów nastolatków z powodu samobójstw utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie – to około 20 proc.
Zdrowie psychiczne dzieci – liczby przerażają
„Na przestrzeni ostatnich 20 lat poziom zgonów nastolatków z powodu samobójstw utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie i oscyluje wokół 20 proc. W 2021 r. odsetek ten wyniósł blisko 21 proc. Oznacza to, że co piąty nastolatek zmarł w wyniku samobójstwa” – czytamy w analizie GUS. Z raportu Fundacji UNAWEZA dowiadujemy się m.in, że:
- 52,4 proc. badanych odczuwa brak motywacji do działania,
- 28 proc. badanych nie ma chęci do życia,
- 16 proc. badanych okalecza swoje ciało,
- 29,3 proc. badanych ma podejrzenie depresji,
- 8,8 proc. badanych deklaruje, że podjęli próbę samobójczą.
Z raportu wynika także, że młodzi ludzie są niezwykle samotni, są ciągle pod presją, stale oceniani mierzą się z niską samooceną i brakiem poczucia sprawczości. Dorośli muszą być uważni, nie mogą bagatelizować rzeczy, z którymi zmagają się dzieci. Może się wydawać, że to “nic takiego”, a dla młodego człowieka może to być problem, którego nie może sam rozwiązać. Co robić? Przede wszystkim być, pokazywać, że dziecko może zawsze na nas liczyć.
Zobacz też: Komunikacja w miejscu pracy – jak rozmawiać z pracownikami i dlaczego ma to znaczenie?
Dorośli sobie, dzieci sobie
Niestety, rzeczywistość pokazuje, że młodzi ludzie ze swoimi problemami najczęściej zostają sami. Ze statystyk telefonu zaufania 116 111 wynika, że coraz więcej dzieci mierzy się z samotnością – odsetek wzrósł o ponad 70 proc. Są pozostawieni sami sobie, nie mają nikogo, komu mogliby zaufać, zwierzyć się, z kim mogliby podzielić się radością, a przede wszystkim – nie ma osoby, która pomogłaby im w kryzysowej sytuacji. Jak wynika z raportu Fundacji UNAWEZA, stres młodych ludzi przerasta, ponad 80 proc. z nich w kłopotliwej sytuacji nie znajduje rozwiązania. Albo znajduje, to najgorsze z możliwych.
Dojrzewanie to naprawdę trudny czas
Bycie nastolatkiem to nie tylko “po prostu” stawanie się dorosłym. To ciągłe mierzenie się z wieloma trudnościami, a gdy udaje się poradzić z jedną, na horyzoncie czeka już kolejna. To m.in. presja rówieśnicza, trendy, poszukiwanie tożsamości, medialny przekaz i rozbieżność pomiędzy rzeczywistością, w której żyjemy, a tą w której żyją “ludzie z internetu”. To coraz więcej czynników, które wpływają na zdrowie psychiczne. To już nie tylko jakość życia rodzinnego, relacje z rówieśnikami, ale i napiętnowanie, wykluczenie, trudności ze zdefiniowaniem siebie. Pojawiają się zaburzenia: emocjonalne, zachowania, odżywiania, zachowania ryzykowne (używanie substancji psychoaktywnych, ryzykowne zachowania seksualne, samookaleczenie, samobójstwa.
Jest jeszcze jedno zagrożenie. Często np. objawy depresji są mylone z symptomami związanymi ze zmianami emocjonalnymi czy psychicznymi, jakie pojawiają się wraz z kolejnymi etapami dorastania.
Zobacz też: Jak skutecznie zarządzać swoim czasem
Zdrowie psychiczne dzieci – na co zwrócić uwagę?
Przede wszystkim musimy być. Nasze dziecko musi mieć świadomość, że zawsze znajdziemy dla niego czas, wysłuchamy i pomożemy znaleźć rozwiązanie. Musi wiedzieć, że nie zostanie wyśmiane, a problemy, z którymi się zmaga nie będą uznane za mało ważne. Musi mieć pewność, że może nam o wszystkim powiedzieć, że może zaufać nam w każdej sytuacji. Gdy będziemy blisko, będziemy mieć większą szansę, że zauważymy, że coś się dzieje. Gdy zostawimy młodego człowieka samego sobie, nie dostrzeżemy (czasem naprawdę bardzo łatwych do przeoczenia) sygnałów, które nam wysyła. Na co zwrócić uwagę? To m.in.:
- smutek,
- wycofanie,
- brak energii,
- zaburzenia snu,
- małomówność,
- ataki płaczu,
- zmiany nastroju,
- poczucie beznadziei,
- zmiana w sposobie ubierania.
Zobacz też: Pracująca mama – jedna osoba, dwie role, ogrom zadań. I ciągła ocena
Musimy także pamiętać, że nie ma sztywnych ram. Nie zawsze to smutek i wycofanie będą świadczyły o problemach, z którymi zmaga się młody człowiek. Może to być także również agresja, drażliwość, nadmiar energii, pobudzenie psychoruchowe. Trzeba być czujnym, trzeba… być.
Autorka: Natalia Nocuń-Komorowska
Źródła:
- Główny Urząd Statystyczny, Sytuacja demograficzna Polski do 2021 r., Warszawa 2022
- Fundacja UNAWEZA, MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym, 2023
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Dzieci mówią, że 30-minutowa rozmowa z konsultantem telefonu zaufania 116 111 to najdłuższy czas, jaki dostali od dorosłych, 21.02.2023 https://fdds.pl/o-fundacji/co-nowego-w-fundacji/dzieci-mowia-ze-30-minutowa-rozmowa-z-konsultantem-telefonu-zaufania-116-111-to-najdluzszy-czas-jaki-dostali-od-doroslych.html [dostęp 31.08.2023]
