Kryzys w relacji z psychoterapeutą. Kiedy warto pomyśleć o zmianie terapeuty i jak przeprowadzić ten proces?

Psychoterapia daje nam wiele możliwości zatroszczenia się o siebie – to różne nurty, przeróżni terapeuci, spotkania prowadzone stacjonarne lub te online. Dopasowując poszczególne elementy “pod siebie” mamy większe szanse na osiągnięcie wyznaczonego celu. Jednak najważniejszą rolę pełni osoba, z którą będziemy mieli stały, bezpośredni kontakt – nasz psychoterapeuta. Dobre relacje między pacjentem a psychoterapeutą są fundamentem sukcesu terapii. A co w sytuacji, gdy pojawią się trudności? Powinniśmy trzymać się raz wybranej drogi? Możemy rozważać zmianę nurtu, ale kluczowe jest znalezienie osoby, która będzie prowadziła nas do przodu.

Kluczem terapii jest relacja z psychoterapeutą

Relacja z terapeutą to najważniejsza część terapii. Możemy znaleźć nurt, który będzie najlepiej odpowiadał naszym potrzebom, możemy doskonale wiedzieć, po co idziemy na terapię, co musimy robić, aby osiągnąć swój cel, ale jeśli nie będziemy czuć się dobrze w towarzystwie prowadzącego sesję psychoterapeuty, najpewniej nic z tego nie będzie. Wzajemne zaufanie i zaangażowanie to fundament przymierza terapeutycznego. Jeśli nie czujemy więzi z terapeutą, nie lubimy go, nie będziemy w stanie się przed nim otworzyć. A co za tym idzie – nie osiągniemy żadnych korzyści z terapii.

Znalezienie psychoterapeuty nie zawsze jest takie proste – może okazać się, że będziesz rozpoczynać terapię u kilku różnych specjalistów zanim trafisz do tego, z którym znajdziesz wspólny język. A czasem i po kilku spotkaniach okazuje się, że coś, co wydawało się świetnie działać, jednak się nie sprawdza.

Zobacz też: Dobry lider, czyli jaki? Zgłębiamy samoświadomość menedżerów

Kiedy powinniśmy pomyśleć o zmianie terapeuty?

Zniechęcenie z powodu braku postępów od długiego czasu, poczucie braku zaangażowania, zawód związany z podejściem do terapii, brak zaufania do psychoterapeuty- to tylko niektóre elementy, które mogą wskazywać na to, że czas zmienić psychoterapeutę.

Trudności mogą być związane z osobistymi cechami terapeuty, mogą wiązać się z nami i naszymi dokładnie sprecyzowanymi oczekiwaniami. Może być też tak, że nie potrafimy podać konkretnych powodów – po prostu czujemy, że coś nam nie pasuje i chcemy kontynuować terapię z kimś innym.

Dlaczego warto zmienić psychoterapeutę? Powody to m.in.:

• Nie zauważasz istotnych zmian i nie czujesz się lepiej, nie przybliżasz się do ustalonych celów terapii. Terapia to proces, gdzie czasem robimy krok w tył czy nagły sok do przodu. Jednak w ciągu kilku miesięcy powinny pojawić się pierwsze efekty.
• Nie czujesz się komfortowo podczas terapii, nie ufasz swojemu psychoterapeucie i nie chcesz dzielić się z nim intymnymi szczegółami swojego życia (ani żadnymi innymi informacjami).
• Psychoterapeuta nie przestrzega granic, zachowuje się nieprofesjonalnie.
• Psychoterapeuta nie ma doświadczenia, którego szukasz.
• Masz wrażenie, że twój terapeuta cię nie rozumie, nie dogadujesz się z nim.
• Czujesz się oceniany, masz wrażenie, że punktacji podlega nie tylko to, co mówisz podczas terapii, ale i twój strój itp.
• Terapeuta dominuje sesje, mało jest słuchania i prób zrozumienia problemu, więcej – kolejnych rad.

Zobacz też: Nastolatek w sytuacji kryzysowej. Jak być wsparciem?

Warto tutaj również wspomnieć o bardziej oczywistych kwestiach takich jak:

• przekraczanie granicy fizycznej,
• powtarzające się spóźnianie się na sesje,
• odwoływanie sesji w ostatniej chwili,
• dzielenie się informacjami z prywatnego życia,
• złożoność ról terapeuty tj. dowiadujemy się, że nasz terapeuta jest z kimś nam znanym w bliskiej relacji,
• nagła zmiana ceny sesji,
• wszelkie inne nieetyczne zachowania.

To ty jesteś na pierwszym miejscu

Zawsze warto rozmawiać – może się okazać, że terapeuta nie jest świadomy, że z czymś czujesz się niekomfortowo i wystarczą drobne zmiany w podejściu lub zachowaniu, aby wasza relacja w krótkim czasie zmieniła się na plus. Jednak bywa i tak, że trudno jest coś naprawić. Czujemy, że coś jest nie tak i przychodzą nam myśli o zmianie terapeuty. Pierwsza osoba, która powinna się o tym dowiedzieć, to Twój psychoterapeuta. Często ma miejsce sytuacja, gdy o trudnościach w terapii dowiadują się jako pierwsi bliscy czy przyjaciele, a psychoterapeuta dowiaduje się o danej niewygodzie jako ostatni. Wspólnie zastanówcie się co, nie działa w waszej relacji i co możecie z tym zrobić. Poszukajcie razem rozwiązania, które będzie dla Ciebie najlepsze. Może być to przedefiniowanie celu terapii, zmiana struktury sesji, dodanie nowych form i ćwiczeń. Jeżeli to nie pomoże ważne jest, żebyście wspólnie zadbali o proces domykania terapii. Tak w jak w prywatnych relacjach, nie warto znikać bez słowa. Wspólnie ustalcie o czym potrzebujecie porozmawiać i ile sesji na to chcecie przeznaczyć.

Czasem przed zmianą psychoterapeuty powstrzymuje nas obawa przed zranieniem jego uczuć, boimy się, że pokażemy, że nie jest dobrym specjalistą, nie potrafi do nas dotrzeć, nawiązać więzi itp. – ale to całkiem normalne, pacjenci przychodzą i odchodzą, nie jesteś wyjątkowym przypadkiem. Tak jak w “normalnym życiu” nie z każdą spotkaną osobą chcemy utrzymywać kontakt, podobnie jest i w czasie terapii – nie z każdym psychoterapeutą coś musi “kliknąć”.

Pamiętaj, że trzymanie się psychoterapeuty, który nie daje ci tego, czego potrzebujesz, nie jest niczym dobrym. Troska o innych jest OK, ale w tym przypadku przede wszystkim musisz pomyśleć o sobie.

Jak rozstać się z psychoterapeutą?

Kończenie relacji – niezależnie od tego, czy chodzi o terapeutę, czy o jakąkolwiek inną osobę – nie jest proste. Czasem mamy ochotę po prostu przestać się odzywać, zniknąć i czekać, aż druga strona o nas zapomni. Warto jednak nie kończyć relacji nagle, czy pod wpływem emocji, tylko dotrzymać ustalonego kontraktu. Większość psychoterapeutów na początku współpracy w kontrakcie zaznacza, że niezależnie od tego co będzie się działo w procesie terapeutycznym, strony umawiają się na ostatnią sesję, żeby podsumować proces i wyjaśnić ewentualne nieprozumienia.

Zobacz też: Terapia online – czy jest tak samo skuteczna jak stacjonarna?

Jak zakończyć relację z psychoterapeutą?

1. Przede wszystkim powiedz swojemu terapeucie o tym, że chcesz zakończyć współpracę. To, ilu informacji mu udzielisz (i w jaki sposób to zrobisz), zależy od ciebie i od waszej relacji. Możesz po prostu, bez wyjaśnień, dać znać, że nie pojawisz się na kolejnych sesjach, możesz wyjawić więcej, opowiedzieć o powodach swojej decyzji itp. Być może nie będziesz chciał od razu rezygnować ze spotkań, jeśli czujesz się z tym OK, powiedz szczerze, że myślisz o zmianie terapeuty, ale chcesz kontynuować spotkania, dopóki nie znajdziesz nowego specjalisty.
2. Zastanów się, czego oczekujesz od psychoterapeuty – wiesz już, co nie sprawdziło się podczas aktualnych sesji, co cię denerwowało, co sprawiło, że utknąłeś w miejscu i nie zrobiłeś postępów. Pomyśl, na czym najbardziej ci zależy i pod tym kątem szukaj psychoterapeuty. Jeśli twoja relacja z obecnym terapeutą jest w porządku, możesz z nim otwarcie porozmawiać – może wspólnie ustalicie, na co powinieneś zwracać uwagę, co jest dla ciebie dobre itp.
3. Poproś o rekomendacje. Nawiązując do punktu powyżej – jeśli masz dobre relacje z obecnym psychoterapeutą, poproś go o polecenia. Może wśród jego znajomych jest specjalista, który odpowiada twoim potrzebom? Warto także popytać znajomych. Zdrowie psychiczne wciąż jest tematem tabu, jednak coraz więcej osób otwarcie mówi o swoich potrzebach i chętnie dzieli się swoimi doświadczeniami z innymi. Warto z nich skorzystać, szczególnie że rekomendacje najbliższych mogą być już “przesiane” i dopasowane do twoich potrzeb.

Korzystanie z psychoterapii to ważny krok w kierunku troski o swój dobrostan. Nie warto stać w miejscu – jeśli czujesz, że z obecnym terapeutą “nie jest ci po drodze”, śmiało idź dalej. Zmiana psychoterapeuty nie jest porażką, to dbanie o siebie. Pamiętaj tylko, żeby to była wspólnie omówiona kwestia i przemyślana decyzja. Zrób to z klasą i wdzięcznością.

Źródło:

1. Stargell, N. A. (2017). Therapeutic Relationship and Outcome Effectiveness: Implications for Counselor Educators. Journal of Counselor Preparation and Supervision, 9(2)
2. Roos, J., & Werbart, A. (2013). Therapist and relationship factors influencing dropout from individual psychotherapy: a literature review. Psychotherapy research: journal of the Society for Psychotherapy Research, 23(4), 394-418
3. Flückiger, Christoph; Del Re, A C; Wampold, Bruce E; Horvath, Adam O (2018). The alliance in adult psychotherapy: A meta-analytic synthesis. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 55(4):316-340.