To zasoby odgrywają kluczową rolę w podejmowaniu przez nas wyzwań, a właściwie świadomość zasobów jakie posiadamy oraz z których możemy skorzystać realizując plan działania.
Rola zasobów
W obliczu strat, ale i szeroko pojętych zmian, ludzie stosują strategie polegające na wykorzystaniu dostępnych zasobów, w celu możliwie najbardziej pomyślnej adaptacji do nowej sytuacji. Co możemy postrzegać jako inwestowanie ich. Nierzadko prowadzi to do wytworzenia nowych zasobów. W przypadku posiadania ubogich zasobów lub w momencie trudności w ich dostrzeganiu np. w sytuacjach kryzysowych inwestowanie może być niemożliwe, czasami nawet wiąże się to z ponoszeniem dalszych strat. Dlatego w pracy terapeutycznej czy wcześniej interwencyjnej pracuje się na zasobach. Szukając ich, wzmacniając czy uświadamiając osobie jak wiele zasobów posiada, które mogą być pomocne w poradzeniu sobie z sytuacją (zasobów zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych).
Rodzaje zasobów
Hobfoll, twórca teorii zachowania zasobów podkreślił, że posiadane przez nas zasoby pełnią ważną funkcję ochronną w sytuacjach stresu i radzeniu sobie z nim. Przedstawił on cztery różne rodzaje zasobów:
- przedmioty – ich posiadanie bądź brak stanowi o statusie materialnym i społecznym jednostki, np. samochód, dom; warunki do życia,
- zasoby okolicznościowe – są cenne i ograniczone, np. stała praca, awans, spadek, małżeństwo;
- zasoby energetyczne – pochodne własnej energii i doświadczenia, które można wykorzystać w pomnażaniu kolejnych zasobów, np. pieniądze;
- zasoby osobiste – dotyczą cech osobowości i temperamentu, np. odporność na stres, punktualność, doświadczenia, wykształcenie…
Inny podział to zasoby wewnętrzne i zewnętrzne.
Do kategorii zasobów wewnętrznych zaliczamy:
- właściwości osobiste (cechy, temperament, style radzenia sobie, mocne strony, talenty, predyspozycje…),
- wartości, którymi kierujemy się w życiu
- doświadczenia (również te trudne, nierzadko z perspektywy czasu traumatyczne) – które pokazują, że poradziliśmy sobie, daliśmy radę
- umiejętności (to co potrafimy)
- wiedza jaką posiadamy (i ta ogólna, życiowa, specjalistyczna czy wynikająca z naszych zainteresowań)
- wykształcenie jakie posiadamy (szkoły, szkolenia, warsztaty, kursy) – wszystko to, co wniosło coś w nasze życie
- zainteresowania
- motta/ życiowe przekonania – to, co jest dla nas ważne, w co wierzymy, co daje nam siłę lub nas motywuje
Kategoriami zasobów zewnętrznych zaś są:
- relacje (zasoby społeczne) – dobre relacje z bliskimi, rodziną, przyjaciółmi, sąsiadami, współpracownikami
- instytucje wspierające – dostęp do opieki zdrowotnej – do lekarzy (również prywatnie), do specjalistów z obszaru zdrowia psychicznego i rozwoju: psychoterapeutów, interwentów, coachów…
- bezpieczne miejsca – miejsca w których czujesz się dobrze, które dają Ci poczucie bezpieczeństwa (to może być Twój dom a może jakieś odległe miejsce na świecie, sprawia, że czujesz się wyjątkowo dobrze…)
- otoczenie – Twoja okolica, z której możesz korzystać, jeśli mieszkasz np. w dużym mieście zasobami z tej kategorii mogą być: pobliski park, dobra komunikacja – dostęp do metra, tramwajów, kina, teatry, galerie handlowe…
- dobra materialne – mieszkanie, samochód, ziemia, rower, oszczędności…
- dobra niematerialne – ubezpieczenie na życie, umowa o pracę, zdolność kredytowa…
Warto na co dzień mieć świadomość swoich zasobów. Zacznij robić swoją listę już dziś. Wypisz wszystko, co przychodzi Ci do głowy. Na bieżąco aktualizuj listę.
Jak korzystać z zasobów?
Sytuację trudną można postrzegać jako wyzwanie lub zagrożenie
Kiedy sytuację trudną traktujemy jak wyzwanie wówczas towarzyszy nam stres, a zarazem ekscytacja. Włączamy strategie radzenia sobie w 80 procentach skupione na zadaniu, tylko w 10-20 procentach na towarzyszących nam emocjach. Zdarza się, że w niewielkim wymiarze stosujemy strategię unikową, która stanowi 0-10 procent. Jesteśmy świadomi swoich zasobów (np. doświadczenia, wykształcenia, stanu zdrowia, kompetencji, oszczędności, wsparcia rodziny, przyjaciół itp.), zapoznajemy się w wymaganiami danej sytuacji, konfrontując je z naszymi. W ostatniej kolejności postrzegania sytuacji jako wyzwanie (szansa) pojawiają się ograniczenia (nasze i wynikające z sytuacji). Skupiamy się na tym, na co mamy wpływ. To, na co wpływu nie mamy świadomie odpuszczamy.
ZASOBY
|
WYMAGANIA
|
OGRANICZENIA
Najbardziej znanymi kierunkami skupiającymi się na pracy z zasobami są: Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach, podejście Ericksonowskie, Transkulturowa Psychoterapia Pozytywna, Psychologia Pozytywna.
Literatura:
Mariola Łaguna „Zasoby osobiste jako potencjał w realizacji celów. Polskie Forum Psychologiczne 2015
Irena Heszen „Psychologia stresu”
Autorka:
Marta Drinčić, psycholożka
