Erik Erikson twierdził, że osobowość człowieka tworzy się na kilku etapach. Podczas każdego z nich, człowiek musi rozwiązać pewien konflikt i mierzy się z dwiema siłami. Od urodzenia interakcja ze światem i relacje społeczne odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu tożsamości.
Noworodki a manipulacja
Dla dziecka do 1 roku życia, opiekun jest modelem poprzez który interpretuje świat i osobą, z którą dziecko jest niejako połączone. Niemowlę w tym wieku potrafi komunikować się jedynie poprzez płacz. Nie ma zdolności manipulacyjnych. Jeśli osoba opiekująca się dzieckiem nie reaguje na wzywanie noworodka lub robi to nieregularnie, dziecko nie ma pierwotnie wykształconego zaufania do świata. Taki człowiek w przyszłości może być podejrzliwy, trudno mu będzie zbudować poczucie bezpieczeństwa i pozbyć się obawy o przyszłość. W przeciwnym razie, gdy opiekun jest osobą obecną, czujną i reagującą regularnie, w przyszłości, dorosły wykształci podstawowe zaufanie i nie będzie osobą lękową.
Zobacz też: Uwikłanie kobiet w życie domowe
Bezpieczne granice
Dziecko w 2 roku życia wie już, że opiekun jest odrębną jednostką. Poruszanie się malucha w bezpiecznych granicach, z możliwością dostosowanego do wieku uniezależniania się od dorosłych, może wykształcić pierwotną autonomię. Dzięki temu osoba dorosła w przyszłości będzie wiedziała, że może mieć stabilne, oparte na sobie, poczucie wartości, może na sobie polegać i wyjść z trudności, niezależnie od obecności bliskiej osoby. Inaczej, w przyszłości będzie ogarniał ją wstyd i niepewność dotycząca własnych kompetencji i samowystarczalności.
Kary za poznawanie świata
Między 4 i 5 rokiem życia, dziecko poznaje otoczenie i uczy się podejmowania inicjatyw w życiu społecznym. Kluczowym jest nienarażanie dziecka na poczucie wstydu. Ono eksploruje, poznaje nowe środowiska, ludzi, rówieśników oraz swoje ciało – bez podtekstów seksualnych. Jeśli podejmowane przez niego inicjatywy, będą sprawiały mu radość, będzie osobą aktywnie podejmującą trudności w życiu, inaczej, z obawy przed karą, zamknie się w sobie. W przyszłości taka osoba może mieć poczucie winy związane z realizowaniem swoich działań.
Zobacz też: Marzec – miesiąc macierzyństwa i tacierzyństwa
Przedsiębiorczość dziecka
Od 6 do 11 roku życia dziecko intensywnie się uczy i jest poddawane permanentnej ocenie. Jeśli w tym wieku, będzie zdawało sobie sprawę z mocnych i słabszych stron, a opiekunowie pomogą mu wykształcić odpowiednie podejście do oceny, w przyszłości nie będzie miało problemu z realizacją celów, wiarą w możliwość osiągnięć i sukcesów. Jeśli niezrozumiały proces oceny i brak akceptacji w szkole będą postępowały, młody człowiek może borykać się z poczuciem niedostosowania do otaczającego go świata.
Zobacz też: Dziecko w sytuacji rozwodu rodziców
Tożsamość
Między 12 a 18 rokiem życia kształtuje się poczucie tożsamości. Jest to trudny proces. Do 12 roku życia opiekunowie mogą stać się wzorem do naśladowania i oparciem na przyszłość. Po tym czasie jest to niezwykle trudne do osiągnięcia. Pojawiają się też inne autorytety. Jeśli młody człowiek ma możliwość bezpiecznej eksploracji i konfrontowania nowych spostrzeżeń ze swoim wychowaniem i wartościami oraz może podzielić się nimi z otwartymi na nowe dorosłymi, pomimo zmian światopoglądowych, będzie miał zintegrowaną i spójną osobowość. W przypadku nadmiernej kontroli lub elastyczności rodziców, może tej tożsamości nie wykształcić i często zmieniać pomysł na siebie.
