Świadomość dotycząca mobbingu rośnie. Wiemy, że sprawcą mobbingu może być każdy, niezależnie od zajmowanego stanowiska. Niestety, często teorię znamy doskonale, gorzej z praktyką – nie zgłaszamy zachowań o charakterze mobbingowym, nie mówimy o tym głośno. A jasne zasady, wspierająca kultura organizacyjna, szkolenia dla pracowników różnych szczebli to krok do przodu, do wprowadzenia nowych zasad, tworzenia środowiska, w którym na naganne zachowania nie ma miejsca.
Czym jest mobbing?
Mobbing to długotrwałe i systematyczne działania lub zachowania, polegające na nękaniu lub zastraszaniu pracownika, które powodują (lub mają na celu) poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go, wyeliminowanie z zespołu współpracowników oraz wywołują u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. W Kodeksie pracy znajdziemy nie tylko definicję mobbingu, ale i informację, że pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać temu zjawisku.
Zobacz też: Stygmatyzacja zdrowia psychicznego. Dlaczego to nadal tak częste?
Chociaż często łączymy go z relacją “góra-dół”, mobbing nie jest jedynie działaniem ze strony przełożonego wobec podwładnego – negatywnych zachowań może dopuszczać się każdy, niezależnie od zajmowanego stanowiska. Mobbing może występować na różnych poziomach:
- mobbing wstępujący, gdy ofiarą jest przełożony, a mobberem podwładny bądź grupa podwładnych,
- mobbing pionowy, gdy ofiarą jest podwładny, a mobberem kierownik, pracodawca lub inny przedstawiciel kadry kierowniczej,
- mobbing poziomy, gdy mobberem jest grupa współpracowników, do której należy lub od której zależy ofiara mobbingu.
Mobbing a dyskryminacja
Mobbing często utożsamiany jest z dyskryminacją, jednak są to dwa odrębne zjawiska (chociaż dyskryminacja może być częścią mobbingu). O równym traktowaniu w zatrudnieniu mówi rozdział IIa Kodeksu pracy. Czytamy tam, że “pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy”.
Zobacz też: Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania tych samych obowiązków, a wszelkie nierówności są przejawem dyskryminacji – może ona być pośrednia lub bezpośrednia.
Warto także zaznaczyć, że ciężar dowodu w sprawach o dyskryminację leży po stronie oskarżonego – pracownik przedstawia fakty uprawdopodobniające wystąpienie nierównego traktowania, natomiast pracodawca musi udowodnić, że nie są one wynikiem dyskryminacji. Gdy mowa o mobbingu, to pracownik ma obowiązek udowodnić, że zachowania lub działania, których doświadczył są mobbingiem.
| Z przeciwdziałaniem dyskryminacji wiąże się m.in. tworzenie różnorodnych zespołów, w których wszyscy czują sią szanowani i doceniani. Jak pokazuje raport Deloitte “Pierwsze kroki na rynku pracy”, 92 proc. ankietowanych wybrałoby pracodawcę, który dba o różnorodność i przyświeca mu włączająca kultura organizacyjna. |
Zachowania o charakterze mobbingowym
Jak wynika z raportu “Mobbing w polskich firmach. Druga edycja – 2023 vs 2022”, 41,4 proc. pracujących Polaków doświadczyło w miejscu pracy zachowań o charakterze mobbingowym. W ubiegłym roku liczba ta była odrobinę mniejsza, wynosiła 40 proc. Jakich zachowań o charakterze mobbingowym doświadczają Polacy? Ankietowani wskazali m.in. na:
- przydzielanie bezsensownych zadań,
- omawianie i rozsiewanie plotek,
- wydawanie sprzecznych poleceń,
- komentarze świadczące o zazdrości lub zawiści,
- używanie krzyku, przekleństw i wyzwisk,
- przydzielanie nowych zadań do wykonania z nierealnym terminem,
- przydzielanie zadań poniżej kwalifikacji i kompetencji,
- zlecanie pracy, która wydaje się być szkodliwa dla zdrowia.
Zachowania mobbingowe mogą mieć różny charakter – być jawne, ale i subtelne, dziać się twarzą w twarz, ale i za pomocą maili, podczas rozmów telefonicznych. To nie tylko wykluczenie z nieformalnych spotkań czy podważanie kompetencji, ale i niesprawiedliwe traktowanie, sabotowanie pracy poprzez przekazywanie nieprawdziwych informacji czy uniemożliwienie dostępu do odpowiednich narzędzi, udostępnianie fałszywych danych dotyczących wyników, odmawianie szkolenia czy awansu itp.
| Badanie Deloitte Global 2023 Gen Z and Millennial Survey: sześciu na 10 przedstawicieli pokolenia Z (61 proc.) i prawie połowa millenialsów (49 proc.) w ciągu ostatnich 12 miesięcy doświadczyło molestowania lub mikroagresji w pracy. Negatywne doświadczenia związane są m.in. z wykluczeniem z nieformalnych interakcji czy rozmów czy niechcianymi żartami. |
Dlaczego to groźne zjawisko?
Mobbing jest formą przemocy psychicznej, która negatywnie wpływa nie tylko na ofiarę – konsekwencje odczuje cała organizacja. Skutki mobbingu to m.in. stres, niska samoocena, utrata wiary we własne kompetencje, zmniejszona produktywność, prezenteizm, absencja, wycofanie, problemy w kontaktach międzyludzkich – nie tylko w środowisku zawodowym, ale i prywatnie.
Zobacz też: Emocjonalna nawigacja – czyli o czym informują nas emocje
Z mobbingiem łączy się niska satysfakcja z wykonywanej pracy, małe zaangażowanie, trudności z przyciąganiem i utrzymywaniem talentów, ciągła rotacja pracowników. To toksyczne środowisko, w którym trudno czuć się dobrze, ale i wysokie koszty, związane nie tylko z nieustannym procesem rekrutacji i wdrażaniem kolejnych pracowników, ale i pozwami, postępowaniami sądowymi.
Jak zapobiegać mobbingowi?
Przeciwdziałanie mobbingowi jest obowiązkiem pracodawcy. W jaki sposób to robić? Pomocne będzie m.in. tworzenie bezpiecznego środowiska, ceniącego różnorodność i wzajemny szacunek, docenianie współpracy, wsparcia i budowania relacji. To jasne zasady, które będą znane wszystkim pracownikom, zachęta do komunikacji (również anonimowo) i zgłaszania wszelkich przejawów negatywnych działań, szkolenia, które pozwolą menedżerom (ale nie tylko im) rozpoznawać zachowania mobbingowe i podejmować odpowiednie działania, rozwiązywanie problemów na bieżąco.
Ważne jest, aby pozbyć się myślenia, że skoro coś funkcjonuje przez iks lat, to nie można tego zmienić, tak musi być i już, nawet jeśli jest to niepożądane i ma negatywne konsekwencje. Nie musi – kulturę organizacyjną warto poddawać ocenie i zmieniać to, co nie ma szansy bytu.
Jak możemy pomóc? Szkolenia i e-learning
W Helping Hand wiemy, jak ważne jest tworzenie środowiska pracy opartego na wzajemnym szacunku. To m.in. promowanie praktyk DEI, jasne zasady, ciągły rozwój wszystkich pracowników. Na naszej platformie dostępne są różne narzędzia, które pozwalają użytkownikom na pogłębianie kompetencji.
Nowym narzędziem Helping Hand jest e-learning, w którym cały blok został poświęcony zapobieganiu mobbingowi i dyskryminacji. Ta forma pozwala na udział w zdalnych szkoleniach całych zespołów, ale i poszczególnych liderów czy pracowników. Materiały są stale dostępne, można z nich skorzystać w dogodnym momencie, zarówno w sali konferencyjnej w firmie, jak i na kanapie w mieszkaniu. Przejrzysty i logiczny układ, intuicyjne działanie, wsparcie na różnych urządzeniach – to wszystko sprawia, że e-learning jest niezwykle przystępną formą szkoleniową.
Wśród oferowanych przez nas szkoleń, znajdują się warsztaty dotyczące mobbingu i innych form zachowań przemocowych w ujęciu psychologicznym i prawnym. Zdobyta wiedza pozwoli m.in. rozpoznawać najczęstsze symptomy oraz zrozumieć konsekwencje negatywnych zjawisk, reagować w sytuacjach przekraczających granice, zrozumieć podstawowe zasady dotyczące wsparcia, jakiego należy udzielić pracownikowi doświadczającemu zachowań przemocowych.
Warsztaty mogą być prowadzone zarówno stacjonarnie, jak i online, w języku polskim lub angielskim. Forma zostanie dopasowana do potrzeb organizacji – skontaktuj się z nami, doradzimy, które działania będą najkorzystniejsze.
Źródło:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
- Anna Kucharska, Mobbing. Informacje dla pracodawcy, Państwowa Inspekcja Pracy 2019
- Deloitte, Raport: Pierwsze kroki na rynku pracy 2021. First Steps into the Labour Market – wyniki badania przeprowadzonego wśród studentów i absolwentów w Europie, czerwiec 2021
- Deloitte Global 2023 Gen Z and Millennial Survey
- “Mobbing w polskich firmach. Druga edycja – 2023 vs 2022”, platforma analityczno-badawcza UCE RESEARCH, platforma ePsycholodzy.pl, listopad 2023
