Interwencja kryzysowa

Trudne sytuacje życiowe – śmierć bliskiej osoby, trauma związana z przemocą czy poważna choroba – mogą doprowadzić do konieczności skorzystania z pomocy psychologicznej w formie interwencji kryzysowej. Jej zadaniem jest przetrwanie i poradzenie sobie z kryzysową sytuacją i próba odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Możemy wyróżnić kilka form kryzysu – rozwojowy, suicydalny, tożsamości, wywołany kataklizmem i katastrofą czy w obliczu zagrożenia życia chorobą. Kiedy się rozpoczyna? W tzw. punkcie zwrotnym, czyli momencie, w którym dana osoba nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie z daną sytuacją. Zachęcamy do zapoznania się z naszym artykułem, w którym podpowiadamy, co to jest interwencja kryzysowa, jakie są jej etapy oraz kiedy warto z niej skorzystać.

Interwencja kryzysowa – definicja

Czym jest interwencja kryzysowa? Definicja dopuszcza także inne nazewnictwo – poradnictwo kryzysowe, wsparcie kryzysowe, opanowanie kryzysu, prewencję kryzysową, leczenie kryzysowe czy leczenie zorientowane na kryzys. Czasami w literaturze można spotkać się również z pojęciem psychoterapii emergencyjnej. Różnorodne nazewnictwo nie wpływa jednak na znaczenie samej interwencji kryzysowej. Co to takiego? To krótkotrwałe oddziaływanie psychologiczne skoncentrowane na kryzysie i jego skutkach czy wiążących się z nim problemach. Zgodnie z definicją, jej celem jest przywrócenie równowagi psychologicznej, czyli najprościej mówiąc – zapobieganie pogłębianiu się kryzysu.

W praktyce interwencja kryzysowa obejmuje takie przykłady jak pomoc w sytuacji zagrożenia życia (rozważanie samobójstwa), doświadczenia przestępstwa, śmierci bliskiej osoby, udziału w wypadku lub katastrofie, przemocy fizycznej i psychicznej czy przemocy seksualnej. Poradnictwo psychologiczne i interwencja kryzysowa są również pomocne w przypadku rozwodu, poważnej choroby własnej lub bliskiej osoby, nagłej utraty pracy czy bezdomności.

Etapy interwencji kryzysowej

Etapy interwencji kryzysowej różnią się w zależności od modelu interwencji. Wyróżniamy te zbudowane na podejściu:

poznawczym,
społeczno-kulturowym,
psychoanalitycznym,
zorientowanym na rozwiązanie problemu,
logoterapeutycznym,
konstruktywistyczno-systemowym.

Choć etapy interwencji kryzysowej są uzależnione od wspomnianych modeli, to zazwyczaj różnice między nimi są minimalne i dotyczą między innymi liczby wspomnianych etapów czy sposobu ich nazywania. Przykładowo model Sonnecka i Ringela obejmuje 4 fazy, podczas gdy ten Robertsa składa się już z 7 stopni interwencji kryzysowej. Bez względu na to, który model wybierze psycholog prowadzący interwencję kryzysową, na pewno pojawią się takie elementy jak rozpoznanie głównego zdarzenia (tzw. wydarzenia krytycznego), diagnoza jego skutków i umiejętności radzenia sobie w danej sytuacji, poszukiwanie możliwych rozwiązań kryzysu i stworzenie planu, który pomoże z niego wyjść. Dodatkowo wsparcie kryzysowe obejmuje też pomoc pacjentowi w zrozumieniu samego zdarzenia i jego konsekwencji czy stanu, w którym aktualnie się znajduje, oraz zakończenie. Ostatni etap interwencji kryzysowej poleca na podsumowaniu efektów spotkania, stworzeniu planów na przyszłość i umówienia się na kolejną konsultację ze specjalistą z zespołu interwencji kryzysowej.

Ile trwa interwencja kryzysowa?

Zgodnie z definicją interwencja kryzysowa ma charakter krótkotrwały. W praktyce oznacza to, że najważniejsze są pierwsze 2-3 spotkania, przy czym pierwsze z nich powinno odbyć się już w ciągu 24 godzin od wystąpienia zdarzenia i zgłoszenia się do odpowiedniej placówki. Częstotliwość późniejszych spotkań jest kwestią indywidualną – może to być raz w tygodniu czy codziennie. Zazwyczaj interwencja kryzysowa trwa łącznie kilka tygodni.

Czym różni się interwencja kryzysowa od psychoterapii?

W przeciwieństwie do psychoterapii interwencja kryzysowa trwa krócej, a pierwsze spotkanie odbywa się szybciej. W trakcie tzw. wsparcia kryzysowego stosuje się głównie podejście dyrektywne, podczas gdy w trackie psychoterapii można dobrać odpowiedni nurt. Różnica jest zauważalna w przypadku samego zespołu interwencji kryzysowej – jest on zazwyczaj interdyscyplinarny.

Rola psychologa w interwencji kryzysowej, czyli kim jest interwent?

Psycholog przeprowadzający interwencję kryzysową jest nazywany interwentem. To osoba, która na co dzień w swojej pracy zawodowej ma styczność z różnymi formami kryzysu. Choć zazwyczaj jest to specjalista po studiach psychologicznych czy kursie psychoterapeutycznym, to czasami interwentem może być też pedagog, lekarz lub inna osoba, która nie jest oficjalnym członkiem zespołu interwencji kryzysowej.

Osoba zapewniająca pomoc psychologiczną i interwencję kryzysową w trudnej sytuacji powinna być konkretna, zaangażowana i odpowiedzialna. To jej osobowość i autentyczność są narzędziem wsparcia w wymagających momentach życiowych. Głównym zadaniem interwenta jest towarzyszenie w kryzysie, pomoc w uzyskaniu równowagi i samodzielności, promowanie nowego spojrzenia na kryzysową sytuację, a także próba zapobiegania hospitalizacji i instytucjonalizacji.