Jaką rolę w Twoim życiu pełnią emocje? Jesteś na nie uważny? Za każdą emocją kryje się konkretna potrzeba. Samoświadomość emocjonalna, samokontrola i samoregulacja są kluczową częścią inteligencji emocjonalnej, tuż obok kompetencji społecznych.
Samoświadomością jest rozumienie swojego stanu emocjonalnego (umiejętność rozpoznawania emocji i uczuć jakich doświadczamy; nazywania ich, czerpania z nich, rozumienia informacji jakie ze sobą niosą, znajomość skutecznych strategii radzenia sobie z emocjami); samokontrola i samoregulacja zaś to umiejętność panowania nad swoimi emocjami i zachowaniami, regulowanie ich natężenia np. zdolność wyciszenia się, gdy towarzyszy nam złość, umiejętność powrotu do równowagi psychicznej zaraz po tym, gdy coś wzbudzi w nas emocje o nasyceniu negatywnym.
Zobacz też: Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
O czym zatem informują nas emocje (6 podstawowych)?
Radość informuje nas o tym, że jest nam dobrze, miło, zbliża nas do innych (nauczmy się celebrować ją i doceniać małe rzeczy, wywołujące radość, sprawmy by została z nami na dłużej). Radość wiąże się z uczuciem zadowolenia, satysfakcji, dobrego samopoczucia.
Smutek przynosi refleksję, pozwala dostrzec co jest naprawdę cenne i ważne, pozwala zwolnić, wyciszyć się (to niezwykle adaptacyjna emocja). Smutek wiąże się z obniżonym nastrojem, wyciszeniem, wycofaniem, płaczem. W niektórych przypadkach ludzie mogą doświadczać długotrwałych i ciężkich okresów smutku, istnieje wówczas większe ryzyko pojawienia się depresji.
Złość dba o nasze potrzeby, o wyznaczanie granic (złość sama w sobie nie jest przejawem agresji). Wiąże się ze skłonnością do odparcia niebezpieczeństwa, ochrony siebie. To dynamiczna emocja, która może „obudzić” w nas działanie – sprawczość, stanowić trampolinę do zmian. Niekontrolowana złość zaś może przerodzić się w agresję.
Strach sprawia, że jesteśmy bardziej ostrożni, chroni nas przed zagrożeniem. Mamy do dyspozycji 3 strategie radzenia sobie w towarzyszącym nam strachu: walcz, uciekaj, zamroź się (nigdy nie wiemy, którą podejmiemy w czasie, gdy towarzyszy nam silny strach). Wiąże się z napięciem mięśni, tętno i oddech wzrastają, umysł staje się bardziej czujny.
Zaskoczenie daje nam znać, że zdarzyło się coś, czego się nie spodziewaliśmy (może być wywołane wydarzeniem pozytywnym bądź negatywnym). Charakteryzuje się dość krótką, fizjologiczną reakcją na coś nieoczekiwanego, niespodziewanego.
Wstręt informuje, że w naszym otoczeniu pojawia się coś, co wzbudza naszą niechęć, obrzydzenie. Może wynikać z wielu czynników, np. nieprzyjemnego zapachu, smaku lub wynikać z moralnego obrzydzenia czyimś zachowaniem.
Zobacz też: Wypalenie osobiste – czym jest? Czym się objawia?
Nadal krąży wiele mitów dotyczących emocji, np: Osoba silna psychicznie nie odczuwa emocji.
Nic bardziej mylnego. Osoby dbające o odporność psychiczną mają dużą świadomość emocjonalną, są uważne na swoje potrzeby emocjonalne, a wiedzę z nich płynącą wykorzystują w działaniu. Mają duże zdolności do samoregulacji i samokontroli emocji, co wiąże się z wysoką inteligencją emocjonalną.
Zobacz też: Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Jak wyglądają statystyki w Polsce?
Czy nie powinniśmy odczuwać negatywnych emocji?
Wszystkie emocje są ważne i potrzebne, zarówno te o nasyceniu pozytywnym jak i negatywnym. Każda z nich informuje nas o czymś istotnym. Uważność na siebie, na swoje potrzeby i emocje sprawi, że będziemy mogli na bieżąco zadbać o siebie.
Dlatego warto wzmacniać wspierające przekonania o emocjach:
Mam prawo do swoich emocji, jakie by one nie były.
Daję uwagę swoim emocjom.
Wiem, jak zadbać o siebie odczuwając konkretne emocje (wiem, jakie potrzeby mogą się na nimi kryć).
Jestem uważny/a na bieżąco na swoje emocje.
Wiem, o czy informują mnie emocje.
Jestem świadomy/a swoich emocji.
Jak możemy regulować emocje?
- dbając o kontakt z naturą
- obserwowaniem ich, nazywaniem ich oraz otwartością na ich obecność
- dbając o dobry sen, drzemką oraz zdrowym odżywianiem
- dystansowaniem się od własnych myśli, kontrolą tego, na co mamy wpływ
- świadomością o czym informują mnie emocje, których doświadczam oraz korzystanie z tych informacji
- oddechem
- odpoczynkiem od bodźców
- kontaktem z bliskimi
- aktywnością np. spacerem, ćwiczeniami
- uważnością
- rozpoznając ich wyzwalacze
- samowspółczuciem a nie samokaraniem
- pozwalaniem sobie na ich odczuwanie
Dbaj o siebie każdego dnia. Na bieżąco odreaguj napięcie jakie gromadzi się w tobie w wyniku stresu i emocji jakich doświadczasz w życiu codziennym.
Autorka:
Marta Drinčić – psycholog ze specjalnością psychologia zmiany, interwent kryzysowy, terapeuta, specjalista ds. zarządzania zasobami ludzkimi, trenerka rozwoju osobistego i zawodowego, prelegentka TEDx SGH 2019, ekspertka w audycjach radiowych i programach telewizyjnych, autorka artykułów na temat roli psychologii w biznesie, założycielka firmy Psychology & Business.
