Asertywność to nie tylko sztuka mówienia „nie”, ale przede wszystkim dbałość o swoje granice, uważność na potrzeby i emocje. To umiejętność wyrażania swojego zdania, wiedząc, że inni uważają inaczej. Jej silnym fundamentem jest samoocena. Co zatem pomaga w rozwijaniu asertywności?
Skuteczna komunikacja:
- w rozmowie przedstaw fakty (mocne argumenty), co do których wszyscy mogą się zgodzić np. w zeszłym tygodniu spóźniłaś się 3 razy
- opisuj konkretnie to, co do Ciebie dociera za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku) np. czuję się źle w związku z tym, co usłyszałam na swój temat (i tu konkretnie wskazujemy co usłyszeliśmy)
- nasze spostrzeżenia, obserwacje powinny być konkretne i szczegółowe, bez angażowania tego, co pochodzi z naszej przeszłości lub jest grą naszej wyobraźni (nie dopowiadaj sobie, unikaj nadinterpretacji)
- unikaj słów: zawsze, nigdy, kiedykolwiek – skutecznie odwracają uwagę od tematu dyskusji
- nie oceniaj, nie osądzaj, nie analizuj, nie diagnozuj, nie szufladkuj – po prostu nie krzywdź
Asertywna komunikacja jest zdrowa, bezpośrednia. Wyraża krytykę nie raniąc innych lecz zwracając uwagę na konkretne zachowanie czy sytuację. Pozwala zadbać o swoje potrzeby, wymagania czy emocje.
Jak wyrażać odmienne zdanie?
Najważniejsze jest to, żeby nie towarzyszył Ci lęk czy poczucie winy, że kogoś zranisz. Zrób to z pewnością siebie, ale bez okazywania wyższości i z szacunkiem do rozmówcy np.
„Mam inne zdanie w tej sprawie”; „W moim odczuciu…”, „Nie zgadzam się z tym. Moje zdanie jest następujące…”
Jak odmawiać?
Zdecydowanie, bez szczegółowego tłumaczenia np. „Niestety nie mogę Ci pomóc, mam wiele swoich spraw na głowie.”; „Przykro mi, ale nie mogę tego zrobić, mam zbyt dużo obowiązków.”; „W tej sprawie nie potrafię Ci pomóc.”; Niestety nie mam czasu, aby to zrobić.”
Jak wyrażać konstruktywną krytykę?
W asertywnej komunikacji odwołujemy się do konkretnego zachowania, bez generalizowania czy osądzania osoby, której to dotyczy, np:
Zamiast: „jesteś osobą nieodpowiedzialną” powiedz: „to zachowanie było nieodpowiedzialne.”
Zamiast: „nigdy nie mogę na Ciebie liczyć” powiedz: „w tej sytuacji nie mogłam na Ciebie liczyć.”
Jak komunikować niezadowolenie?
Często robimy to pod wpływem silnym emocji, co skutkuje osiągnięciem innego rezultatu niż oczekiwaliśmy. Ważną rolę pełni umiejętność samoregulacji oraz samokontroli emocji. Weź kilka głębokich oddechów zanim zakomunikujesz swoje niezadowolenie. Skup się na tym, co czujesz i nawiąż do tego w rozmowie. Dzięki temu nie atakujesz słownie drugiej osoby, tylko odnosisz się do swoich uczuć.
Np. Czuję złość, kiedy mówisz do mnie podniesionym tonem głosu. Proszę rozmawiaj ze mną spokojniej.
Czuję smutek kiedy kolejny raz spóźniasz się na nasze spotkanie. Następnym razem bądź proszę na czas. To dla mnie ważne.
Co powiedzieć jeśli ktoś mówi, że nasze słowa go zraniły?
Dobrze jest wyrazić swoją troskę, spojrzeć na sytuację z perspektywy drugiej osoby, ale nie brać na siebie jej emocji. To nie jest nasza odpowiedzialność.
Możesz powiedzieć, np.: „Przykro mi, że tak się poczułeś, nie chciałam Cię zranić.” Lub „Przepraszam, moją intencją nie było zranienie Ciebie/sprawienie Ci przykrości.”
Trening czyni mistrza. Nie zrażaj się drobnymi niepowodzeniami. Włącz uważność na siebie, swoją komunikację i zachowania.
Autorką artykułu jest Marta Drinčić – psycholożka, terapeutka oraz trenerka rozwoju osobistego i zawodowego, na co dzień współpracująca z Helping Hand.
