Światowy Dzień Walki z Otyłością stanowi doskonałą okazję, aby zwrócić uwagę na globalny problem nadwagi i otyłości, które są jednym z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), ostrzega, że otyłość staje się coraz bardziej powszechna w różnych krajach, bez względu na ich poziom rozwoju. Co powoduje tak szybki wzrost liczby osób z nadwagą i otyłością? Jakie działania możemy podjąć jako jednostki i społeczeństwo, aby przeciwdziałać tej epidemii?
Otyłość jako globalny problem zdrowotny
Otyłość to stan, w którym nadmierna ilość tkanki tłuszczowej wpływa negatywnie na zdrowie, zwiększając ryzyko wielu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca, nadciśnienie tętnicze, udary, a także niektóre nowotwory. Według WHO, na całym świecie liczba osób otyłych wzrosła niemal trzykrotnie od 1975 roku. Obecnie ponad 1,9 miliarda dorosłych ma nadwagę, a z tej liczby około 650 milionów cierpi na otyłość. Co więcej, problem ten dotyka również dzieci — około 39 milionów dzieci poniżej 5. roku życia i ponad 340 milionów dzieci i nastolatków w wieku 5-19 lat ma nadwagę lub otyłość.
Przyczyny tego alarmującego wzrostu są złożone i obejmują wiele różnych aspektów. Wśród nich znajdują się zmiany w stylu życia, czyli znaczny spadek aktywności fizycznej, stosowanie diety bogatej w kalorie, tłuszcze i cukry, a także czynniki genetyczne, metaboliczne i bardzo istotne czynniki psychologiczne. Należy jednak pamiętać, że otyłość to nie tylko kwestia zdrowotna, ale także społeczna i ekonomiczna. Wpływa ona na jakość życia, obniża samoocenę, prowadzi do stygmatyzacji i dyskryminacji, a także zwiększa koszty opieki zdrowotnej.
Znaczenie profilaktyki i edukacji
Aby efektywnie przeciwdziałać otyłości, istotne jest wdrożenie działań prewencyjnych oraz edukacyjnych. Kształcenie na temat zdrowych nawyków powinno rozpoczynać się w dzieciństwie i trwać przez całe życie. Szkoły, lokalne społeczności i instytucje zdrowotne mają kluczowe znaczenie w promowaniu zdrowego stylu życia, który obejmuje zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie siedzącego trybu życia, ale także świadomość emocjonalną, która ma bardzo duży wpływ na to czy jemy pod wpływem emocji, co bezpośrednio jest związane ze spożywaniem produktów wysokokalorycznych i tym samym zwiększaniem masy ciała.
Zrównoważona dieta
Powinna być różnorodna, zrównoważona, czyli bogata zarówno w warzywa i owoce, jak i pełnoziarniste produkty zbożowe, białka pochodzenia roślinnego oraz zdrowe tłuszcze. Ważne jest także ograniczenie spożycia przetworzonych produktów, które są często wysokokaloryczne i niskoodżywcze, a których spożywanie jest mocno powiązane z jedzeniem emocjonalnym. Zdrowa dieta to podstawa w zapobieganiu nadwadze i otyłości, a także innych chorób przewlekłych.
Aktywność fizyczna
To kolejny kluczowy filar profilaktyki otyłości, zarówno pod kątem redukcji masy ciała, ale także dbania o zdrowie psychiczne, redukcję stresu, czy dbanie o korzystną mikrobiotę jelitową, która wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. WHO zaleca, aby dorośli wykonywali co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo (np. chociażby spacer) lub 75 minut intensywnej aktywności. Dzieci i młodzież powinny być aktywne przez co najmniej 60 minut dziennie.
Edukacja psychologiczna
Jednym z kluczowych czynników wpływających na nadmierne spożycie kalorii bądź spożywanie produktów wysokoprzetworzonych jest aspekt emocjonalny, związany z radzeniem sobie z trudnościami życiowymi, emocjami i lękami poprzez jedzenie. Dlatego utrzymanie zdrowia psychicznego jest istotne zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu otyłości. Umiejętność rozpoznawania emocji i radzenia sobie z nimi w sposób konstruktywny ma istotny wpływ na podejmowanie korzystnych decyzji żywieniowych oraz na przełamywanie wzorców wyniesionych z dzieciństwa, takich jak pocieszanie się słodyczami w obliczu smutku.
Wsparcie dla osób zmagających się z otyłością
Oprócz działań profilaktycznych, ważne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla osób, które już zmagają się z nadwagą lub otyłością, co ważne, wsparcia, które będzie skuteczne. Oznacza to, że leczenie otyłości powinno być kompleksowe i obejmować zarówno zmianę stylu życia, jak i wsparcie medyczne, psychologiczne oraz w niektórych przypadkach, chirurgiczne.
Pomoc psychologiczna
Wiele osób z otyłością boryka się z problemami emocjonalnymi, takimi jak depresja, lęk, niska samoocena, które wpływają na rozwój otyłości, ale także które są one wynikiem codziennej stygmatyzacji i dyskryminacji.
Zawstydzanie nie działa
Liczne badania dotyczące wpływu zawstydzania osób otyłych na ich zdrowie i zachowanie wskazują jasno, że takie podejście jest nie tylko nieskuteczne, ale może także pogarszać sytuację. Osoby narażone na zawstydzanie z powodu swojej wagi częściej poprzez wzrost napięcia, lęku i poczucia wstydu angażują się w niezdrowe zachowania, takie jak objadanie się, co może prowadzić do dalszego przyrostu masy ciała i pogorszenia zdrowia.
Interwencje medyczne
W przypadkach otyłości klinicznej, gdy zmiany stylu życia nie przynoszą wystarczających efektów, konieczne może być leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne, takie jak operacje bariatryczne. Ważne jest, aby takie interwencje były przeprowadzane przez wykwalifikowanych specjalistów i były częścią kompleksowego planu leczenia, w tym wsparcia psychologicznego oraz nauki kształtowania dobrych nawyków żywieniowych długofalowo.
Podsumowanie
Światowy Dzień Walki z Otyłością przypomina nam o ogromnym wyzwaniu, jakim jest przeciwdziałanie otyłości na całym świecie. Otyłość to problem wielowymiarowy, który wymaga zaangażowania zarówno jednostek, jak i całych społeczeństw. Poprzez edukację, promocję zdrowego stylu życia, wsparcie medyczne i psychologiczne możemy skutecznie przeciwdziałać otyłości i jej negatywnym konsekwencjom zdrowotnym.
Warto pamiętać, że walka z otyłością zaczyna się od nas samych — od naszych codziennych wyborów żywieniowych, aktywności fizycznej oraz dbałości o zdrowie psychiczne swoje oraz najbliższych. Każdy krok w kierunku zdrowszego stylu życia to krok w stronę lepszej jakości życia, dłuższego życia i lepszego samopoczucia. Razem możemy stworzyć świat, w którym każdy ma możliwość prowadzenia zdrowego, aktywnego życia wolnego od chorób związanych z otyłością.
