Kiedy decydujemy się na skorzystanie z pomocy terapeuty, najczęściej wybieramy jedną z dwóch dróg prowadzących do znalezienia odpowiedniego dla nas specjalisty lub stosujemy oba sposoby: pierwszy to Internet, a drugi to prośba o rekomendację skierowana do kogoś bliskiego, kogoś, komu ufamy. Kiedy  mamy już nazwisko i kontakt, umawiamy się na pierwszą sesję. I tutaj często pojawia się dodatkowa informacja: nasz terapeuta reprezentuje nurt poznawczo-behawioralny, jest psychoanalitykiem, gestaltystą, stosuje podejście eriksonowskie lub inny z bardzo wielu nurtów, które pojawiały się w psychoterapii od początków jej istnienia. Możemy tę informację pominać i skoncentrować się wyłącznie na osobie terapeuty. Zwracamy wtedy uwagę na to, jaki jest wobec pacjenta, czy odpowiada nam jako człowiek, któremu mamy zaufać, czy czujemy, że nas rozumie i może nam pomóc. Ale co bardziej dociekliwi pytają:

Czy powinniśmy brać pod uwagę nurt, jaki reprezentuje nasz terapeuta?

Jeśli chcielibyśmy zgłębić wiedzę na temat głównych nurtów stosowanych w psychoterapii, możemy stanąć przed nie lada wyzwaniem. „Pod koniec dwudziestego wieku różnych podejść psychoterapeutycznych było już ponad czterysta, chociaż tych, które środowisko psychoterapeutów uważa za znaczące, jest prawdopodobnie dziesięciokrotnie mniej.”* 

Niektórzy stosują podział na główne nurty terapeutyczne i szkoły psychoterapii funkcjonujące w ramach tych nurtów. Określenia: nurt, szkoła, podejście, często są stosowane wymiennie, co powoduje dodatkowe zamieszanie w próbie uporządkowania tej dziedziny wiedzy. Klasyfikacja tak dużej liczby nurtów, podejść, czy szkół nie jest wcale prosta, a praktyka pokazuje, że duża część profesjonalnych terapeutów łączy w swojej pracy kilka różnych podejść i dostosowuje je do problemu. Ta różnorodność podejść stosowanych przez jednego terapeutę, zwana eklektyzmem, może być dla nas cenną informacją wskazującą na to, że nasz problem zostanie przeanalizowany z kilku różnych perspektyw.

Które nurty terapeutyczne są najpopularniejsze? 

W roku 2017 opublikowano wyniki badań przeprowadzonych na grupie 1500 polskich psychoterapeutów. Wyodrębniono w nich cztery główne podejścia: 

• psychoanalityczne/psychodynamiczne – stosowane przez 82% badanych
• poznawczo-behawioralne – 67%
• humanistyczno-egzystencjalne – 59%
• systemowe – 37%

Ponad 37% terapeutów stosuje podejście inne niż wyżej wymienione. Raczej nikłe są więc szanse na to, żeby znaleźć rozwiązanie rozpoczynając od poszukiwania najlepszej dla nas metody. Pozostaje więc zdać się na intuicję i wybrać takiego terapeutę, któremu będziemy mogli zaufać. Często nie będzie to pierwszy terapeuta, z którym się umówimy, ale warto podjąć kilka prób, żeby znaleźć tego właściwego.

Kiedy terapia przynosi efekt?

Człowiek czy metoda? – odpowiedź na to pytanie przyniósł rozwój badań nad integracją różnych podejść terapeutycznych. Poszukiwania elementów łączących poszczególne podejścia doprowadziły do wniosku, że istotnymi czynnikami decydującymi o skuteczności terapii są cechy indywidualne terapeuty i pacjenta oraz idąca za tym relacja, jaką uda się zbudować obu stronom podczas terapii. „Skuteczni terapeuci charakteryzują się aktywnym i osobistym uczestnictwem, empatią i gorliwością, zdolnością do akceptacji i szacunkiem dla pacjentów”*. Inni badacze wskazują na empatię i umiejętności perswazyjne terapeuty, a jeszcze inni koncentrują się na szacunku wobec pacjenta, często mówi się też o sympatii. Na pewno dobry dla nas terapeuta będzie potrafił umiejętnie korzystać z dostępnych mu metod, a my wyczujemy, czy idziemy w dobrą stronę.

* „Perswazja i Uzdrawianie”, Jerome D. Frank, Julia B. Frank, Instytut Psychologii Zdrowia Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2005; Wstęp Jerzego Melibrudy

** „Kto i w jaki sposób prowadzi psychoterapię w Polsce. Część II. Wyniki ogólnopolskiego badania”, H. Suszek, L. Grzesiuk, R. Styła, K. Krawczyk, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego